Theory of mind, oftewel TOM, is de wetenschap rond het denken van de mens. Hoe mensen denken en hoe ze tot bepaalde gedachten komen. In mijn review van het boek van Tony Attwood noemde ik dit al kort. Het is de theorie rond hoe mensen denken en hoe verbindingen binnen gedachten lopen.

Uiteraard zijn er verschillen tussen de TOM van een neurotypisch persoon en die van een autistisch persoon. Deze verschillen veroorzaken misverstanden tussen de twee groepen. Deze verschillen worden door wetenschappers ook wel “tekorten in de theory of mind” genoemd. In mijn ogen is dit een verkeerde stelling. Ik noem deze “tekorten” liever verschillen.

Waarom “tekorten in TOM” schadelijk is voor het zelfbeeld van autisten

Door de verschillen tekorten te noemen, word het zelfbeeld van autisten aangetast. Het heeft een negatieve lading. Ik begrijp waarom dit zo genoemd word, er worden tenslotte problemen door veroorzaakt. Deze problemen liggen in het niet begrijpen van bedoelingen van mensen en het komen tot andere conslusies die afwijken van de norm.

Door het beschrijven van je TOM als “fout” of “te kort schieten”, zeg je eigenlijk dat je manier van denken minderwaardig is aan dat van een neurotypisch persoon. Autisten hebben vaak al moeite met zichzelf accepteren, en dit helpt daar niet bij.

Anders denken, anders kijken

Een stap om deze problemen op te lossen is het doorgronden van je eigen TOM. En te beseffen dat je eigen TOM niet “fout” is. Je manier van denken is anders, maar daarom niet meteen fout. Het is echter net zo belangrijk om te begrijpen dat de TOM van neurotypische mensen anders is dan die van jou.

Toen ik op zoek was naar mezelf, was een van de stappen die ik maakte mezelf accepteren zoals ik ben. Inclusief een andere TOM dan de mensen om me heen. Het is voor mij geen “tekort”, maar een van de fundamentele verschillen met neurotypische mensen. En dat is prima! Sterker nog, het kan een kracht zijn waarmee je mensen om je heen kunt helpen.

Mensen noemen “out-of-the-box” denken vaak als een kwaliteit. Dit soort denken doen autisten eigenlijk standaard al. Vaak beseffen ze dit alleen niet. Het hebben van een andere TOM zorgt hiervoor. Doordat we niet denken in het “normale” raamwerk, komen we tot andere conclusies of oplossingen.

Spreek je gedachten uit naar neurotypische mensen

Het is belangrijk om stil te staan bij het feit dat wat voor een neurotypisch persoon heel logisch is, voor een autist minder logisch kan zijn. En andersom net zo goed! Het is daarom van groot belang om je gedachten over bijvoorbeeld problemen of situaties te bespreken met neurotypische personen om je heen. Zeker als je samenwerkt aan een probleem.

Andersom is het vaak ook heel nuttig om gedachtengangen uit te spreken naar autisten. Autisten denken op een andere manier, en volgen daarom niet altijd een conclusie die voor neurotypische mensen “heel logisch” is.

Heb je het begrepen?

Deze vraag leidt soms tot problemen. Als je deze vraag stelt, ga je ervan uit dat de gedachtengangen van de ander hetzelfde zijn als die van jezelf. En gezien de verschillen in TOM kan dit leiden tot problemen.

Zelf heb ik inmiddels geleerd om wat me uitgelegd is te herhalen in mijn eigen bewoordingen. Dit creëerd inzicht in de materie die uitgelegd is, en roept misschien op tot verdere verheldering. Hoewel dit een vrij standaard techniek is om te doen (ook tussen personen met dezelfde TOM), is het bij de interactie tussen autisten en neurotypische mensen extra belangrijk.

Kort gezegd; wat ik begrijp hoef jij niet te bedoelen. En om goed met elkaar te kunnen communiceren is het belangrijk om elkaar te begrijpen. Dus wees duidelijk en verklaar hoe je tot een bepaalde conclusie bent gekomen.

Uiteraard hoef dit niet in elk klein ding te gebeuren, maar als je merkt dat de communicatie spaak loopt is het een goed hulpmiddel.