Tijd is een vreemd iets

Tijd is een begrip waar we niet veel bij stilstaan. Tijd is een manier om te meten hoe lang iets geleden is of hoe lang iets gaat duren. Zoals we inmiddels weten is tijd ook relatief. Dat betekend dat tijd niet altijd hetzelfde beleefd word. Een beroemd voorbeeld is die van een kachel; 5 seconden met je hand op een hete kachel is erg lang, maar 5 minuten bij je geliefde zijn is te kort.

Tijd verschilt ook als het gaat om ervaring tussen mensen. Dit merk ik zelf bijna elke dag. Natuurlijk heeft dit met vele verschillende factoren te maken, zoals cultuur, opvoeding en mate van geduld. Toch merk ik dat mijn besef van tijd afwijkt van de neurotypische mensen om me heen. Ik vind het erg moeilijk om te herinneren hoe lang geleden een bepaald voorval geweest is. Dit moet ik met handvatten herinneren, zoals bijvoorbeeld documenten die gedateerd zijn en een relatie hebben met het voorval. Of met hulp van mensen die erbij waren. Anders word het al snel een geval van “ongeveer 5-7 jaar geleden, geloof ik”. En of dat dan klopt, hangt er maar net vanaf.

Tijd en de waarde van sociale relaties

Ik heb gemerkt dat neurotypische mensen waardes hangen aan sociale interacties en relaties. Ze waarderen tijd die je bij hun doorbrengt, gesprekken die je voert (ook over nutteloze onderwerpen als het weer of iets dergelijks) en praktische hulp. Maar de waarde hangt ook samen met het punt in de tijd wanneer deze handelingen hebben plaats gevonden.

Bijvoorbeeld, een prettig gesprek wat enkele maanden geleden heeft plaats gevonden, blijkt in waarde gedaald te zijn. Of het helpen met een probleem word wel herinnert, maar lijkt toch minder gewaardeerd te worden in het nu dan toen. Ook een relatie lijkt in waarde af te nemen als er een (onbekende hoeveelheid) tijd is verlopen sinds het laatste contact.

Ik heb dit altijd erg verwarrend gevonden. Voor mij neemt de waarde van een handeling niet af na verloop van tijd. Een prettig gesprek blijft me bij. Maar ook het tegenovergestelde is waar; als bijvoorbeeld hulp geweigerd is door iemand dan blijft dat me bij. Het is niet zo dat ik niets vergeet, maar voor mij daalt of stijgt de waarde van een contact niet puur door het verloop van tijd.

Tegenwoordig kan ik het mensen wel uitleggen dat ik ze een lange tijd niet kan zien of spreken, maar dat er voor mij niets veranderd in onze relatie. Hetzij vriendschap of wat anders. Als ik iemand een jaar of langer niet spreek, veranderd dat voor mij niets aan de houding van mij tegenover hem/haar.

Ik vind het ook niet zo belangrijk om regelmatig van mensen te horen. Mijn opvoeding bestond ook uit “Geen bericht, goed bericht”. Zolang het goed gaat, hoef je me niet op de hoogte te houden. Het is niet zo dat ik me stoor aan mensen die regelmatig contact zoeken, maar ik probeer ze altijd wel uit te leggen dat ik dat niet doe. En niet omdat ik ze niet mag, of omdat ik ze niet belangrijk vind of wat dan ook. Ik sta er simpelweg niet bij stil dat ik iemand al weken of maanden niet gesproken heb.

Herinneringen

Hoe zit het dan met het plaatsen van gebeurtenissen in de tijd? Zoals herinneringen ophalen van het verleden? Nou dat is voor mij niet echt een probleem. Zoals ik eerder al beschreef, heb ik hier zo mijn trucjes op gevonden. Ook is het niet zo dat ik me alles altijd glashard herinner. Het is echter wel zo dat ik me bijzonderheden kan herinneren die een ander (die er bij was) zich niet kan heugen. Ik denk dat dat eerder komt doordat sommige details mij eerder opvallen dan dat andere mensen dat doen.

Daardoor komt het ook wel voor dat ik mij dingen niet kan herinneren die andere wel doen. Dit is meestal geen probleem en word vaak ondervangen door een ander die me helpt. Dat is wel een reden dat ik ben begonnen om hele belangrijke besprekingen niet in mijn eentje te voeren. Ik neem dan het liefste iemand mee die tenminste mee luistert, zodat ik later aan diegene kan vragen of ik nog iets vergeten ben. Als alternatief is het altijd handig om gesprekken simpelweg op te nemen. Dan kan ik het terugluisteren en zo geen ding missen.

Afspraken

Het tegenstrijdige van mijn besef van tijd ligt hem dan weer in de afspraken. Op tijd zijn voor een afspraak is voor mij een moeten. Als ik met iemand een afspraak maak, zorg ik altijd dat ik op tijd ben. Als ik een afspraak heb met iemand, irriteert het me mateloos als ze te laat zijn. Eerder was dit erger, dan irriteerde ik me al als ze niet precies op tijd waren. Tegenwoordig ben ik hierin iets soepeler geworden. Het is nog steeds een gevoelig punt voor me, maar ik laat een kwartier speling.

Ik hou al mijn afspraken bij in Google Calendar. Op die manier heb ik altijd een digitaal overzicht van mijn afspraken en kan ik heel eenvoudig op mijn telefoon zien wanneer ik een afspraak heb. Ook heb ik een navigatie programma op mijn telefoon (Waze) die een koppeling heeft met mijn agenda. Daardoor krijg ik een notificatie van Waze, die me laat weten hoelang ik rij naar mijn afspraak.

Ik kan via Waze ook een bericht sturen aan mijn afspraak met daarin hoe laat ik aankom. Heel prettig, zeker omdat sommige mensen ervaringen hebben met mensen die niet op komen dagen. Nu ik dit vrij regelmatig aan het doen ben bij familie en vrienden, merk ik dat ze het wel prettig vinden. Ze weten dan dat ik onderweg ben en hoe laat ik er ben.

Tijd verloop en structuur

Uren worden dagen, dagen worden weken, weken worden maanden, maanden worden jaren… Voor mij lijkt het soms dat dit buiten mij om gebeurt. Natuurlijk besef ik me wel dat de dagen voorbij gaan, en door mijn structuur ben ik ook nog redelijk op de hoogte van welke dag het is in de week. Maar welke datum het is, moet ik altijd bekijken op mijn telefoon. Als ik mijn structuur los zou laten, zou de tijd aan me voorbij glijden zonder dat ik het erg in de gaten heb. Dat heeft natuurlijk zo zijn nadelen waar ik liever niet meer tegen aan loop. Maar het is voor mij dus extra belangrijk om mijn structuur te bewaken. Het betekend niet dat ik niet kan afwijken van de planning zoals hij is, maar het betekend wel dat ik soms mezelf een halt moet toeroepen.

Het lijkt wel eens dat mensen om me heen een interne klok hebben die hun precies verteld welke dag het is, welke tijd en wanneer ze dingen moeten doen. Ik besef me heel goed dat ik een dergelijke klok niet heb. Als ik me aan de structuur hou, weet ik ongeveer hoe laat het is. Maar als ik dan thuis bezig ben, merk ik niet echt dat het al ver in de avond is bijvoorbeeld. En dan moet ik nog avondeten… Welke dag het is, heb ik nu gelukkig beter onder de knie dan dat ik dat had. Ik weet dat op bepaalde dagen bepaalde dingen gebeuren. Zoals een bepaalde begeleider die langs komt.

Maar de weken lopen langzaam in elkaar over en worden ongemerkt maanden. En de maanden worden jaren. Sommige mensen heb ik al geen jaren meer gesproken, maar voelen toch nog precies zo als het altijd voor me was. En dat verward sommige mensen nog wel eens…

Maar ja, tijd is relatief zeggen ze dan… Alleen beseffen sommige mensen zich niet dat relatief ook zo afwijkend kan zijn…