Acceptatie van autisme - Het hoe en waarom

Voor sommige mensen is het accepteren van het feit dat ze autistisch zijn een hele opgave. Toen ik mijn diagnose kreeg, werd me ook verteld dat ik een rouwproces door zou maken. Het gevoel van verlies van de “normale” dingen. Toen me dit verteld werd haalde ik mijn schouders op en dacht dat het wel mee zou vallen. In mijn geval speelde er ook dat ik midden in een zware depressie zat, veel lager dan dat kon ik in mijn ogen niet zinken.

Dit rouwproces heb ik wel gehad. Ik merkte aan mezelf dat ik gedachtes had als “Had ik het toen maar geweten!” en “Stel dat de mensen om me heen het hadden geweten van me”. Dit met wisselende gevoelens. Ergens was ik blij dat de mensen om me heen het niet wisten, pesters in mijn verleden hadden al genoeg om me belachelijk mee te maken. Maar in andere gevallen waren misschien problemen voorkomen kunnen worden.

Improductief denken

Al deze gedachtes zaten me in de weg. Door die lijn van gedachtes werd ik niet beter. Ik probeerde mezelf in de gaten te houden en me te betrappen op, wat ik noemde, “stel dat denken”. Zodra een gedachte van me begon met “Stel dat”, “Wat als”, “Was het maar” of “Hadden ze maar” probeerde ik die te stoppen. Ik besefte me dat die gedachtes mij niet hielpen, sterker nog ze zaten me meer in de weg. Ze beschreven situaties uit mijn verleden die ik nooit meer kan veranderen. Gebeurd is gebeurd en daar moet ik me bij neerleggen.

Van kwaad via erger naar boven

Toen ik na mijn diagnose begon te lezen en leren over autisme was ik een spons. Ik wou alles weten over mijn autisme. Ik zeg mijn autisme omdat ik al snel begreep dat het voor iedereen anders was. Ook werd het me al snel duidelijk dat autisme altijd al deel van me heeft uitgemaakt. Ondanks dat het pas op mijn dertigste werd vastgesteld. Het is onderdeel van mij zoals mijn hart en longen. Het is niet apart van mij te zien. Ik probeerde zoveel mogelijk bezig te zijn met wat autisme voor mij betekende, op advies van de behandelaar van het ATN.

Gedurende de jaren die volgde werd mijn onderzoek naar mijn autisme op de achtergrond gedrukt door mijn depressie. Het gevoel van buiten de wereld te staan werd te zwaar voor me. En uiteindelijk eindigde dat in Heerenveen in een gesloten afdeling van het GGZ. Dit was voor mij een kruispunt in mijn leven. Misschien is het iets wat je herkend bij jezelf. Een moment in je leven waarop je terugkijkt en ziet dat het een moment was voor een keuze. Ga je links of rechts? Zeg je ja of nee? Geef je op of ga je door? Voor mij was het een punt waarop ik besloot om door te gaan.

Accepteer wie je bent

Ik moest mezelf weer helemaal opbouwen uit het niets. Zo voelde het voor mij. In de jaren die tot dit punt leidde was ik mezelf verloren. Door alle gevoelens en gebeurtenissen wist ik eigenlijk niet meer wie ik was. En zo begon mijn reis naar beter. Achteraf gezien is de analogie van een feniks die uit de as herrijst niet helemaal misplaatst denk ik.

Zo besloot ik om open en eerlijk naar mezelf te kijken. En me niet te storen of iets aan te trekken van wat andere mensen van me vonden. En ik denk dat dat een belangrijk punt is. Als je jezelf wilt accepteren moet je ten eerste blij zijn met jezelf. En dat betekend dus ook dat je je niet moet storen aan de meningen van iemand anders. Autisme is een fundamenteel verschil met de wereld om je heen. Zo heb ik gemerkt dat ik anders over dingen denk en ze anders ervaar. Ook heb ik gemerkt dat mensen zonder autisme de gedachtes niet kunnen volgen. Zoals ik hun gedachtes niet kan volgen.

In het begin van mijn reis ben ik heel egoïstisch en egocentrisch geweest. Ik focuste volledig op mezelf en trok me geen bal aan van de wereld om mij heen. Ik moest tenslotte mezelf ontdekken en erachter komen wie ik nu eigenlijk was. Autisme is daar een deel van natuurlijk, maar niet het enige. Iedereen bestaat uit onderdelen, niet alleen fysiek maar ook mentaal, en autisme is volgens mij te zien als een basislaag. Karakter is ook zo’n basis laag. Ze bepalen hoe je de wereld bekijkt en ervaart. Ze maken je tot wie je bent.

Waarom is acceptatie belangrijk?

Waarom schrijf ik nu weer over acceptatie van jezelf? Waarom is het zo belangrijk? Wel, verbeter de wereld begin bij jezelf! Zo vaak kom ik mensen tegen, on- en offline, die niets anders lijken te kunnen dan klagen. Het zit ook wel een beetje in de natuur van de Nederlander om te klagen, maar het lijkt soms wel meer voor te komen bij mensen die anders zijn dan de massa. Autisten lopen vaak tegen problemen aan in de omgang met mensen om zich heen. Onderdeel van het probleem is het feit dat ze verteld word dat autisme een probleem is. “Ja dat kun je niet omdat je autisme hebt” of “We moeten je beschermen want je hebt autisme”. Deze uitspraken worden meestal gedaan door mensen die zelf geen autisme hebben.

Het is zo dat ik de wereld anders ervaar dan neurotypische mensen. Mijn autistisch brein werkt nu eenmaal anders dan een neurotypisch brein. Maar dat is een verschil, het maakt mij niet minder dan iemand anders. Door mijn autisme te accepteren als een ander fundament, heb ik geleerd dat de wereld op mij anders overkomt dan op mensen zonder autisme. Autisme is een fundamenteel verschil tussen mij en mensen om me heen. Ja het is zo dat ik soms problemen heb wat neurotypische mensen niet hebben. Het betekend niet dat “zij” geen problemen hebben. Door te accepteren dat je autistisch bent, kun je volgens mij ook beter accepteren dat andere mensen dat niet zijn.

Verschil, geen gemis

Diversiteit in de natuur zorgt voor interessante ontwikkelingen. Zelf heb ik altijd genoten van het feit dat niet alles hetzelfde is. Ieder mens is anders en dat maakt ook dat we niet saai worden. Het houd het leven leuk en zorgt ervoor dat we nieuwe dingen kunnen ontwikkelen. Ik zie autisme als een van de verschillen die we als mensen kunnen hebben.

In mijn ogen is autisme niet een probleem waarmee ik zit. Zoals ik al eerder schreef is het een fundamenteel verschil tussen mij en de meeste mensen om me heen. Het maakt dat ik de wereld op een andere manier ervaar dan neurotypische mensen. Dat maakt me anders, maar niet minder. Autisme zorgt ervoor dat mijn gedachtes soms anders werken en voor mensen moeilijk te volgen zijn.

Problemen die autisme “veroorzaakt”

Vaak hoor ik mensen praten over de problemen die autisme zou veroorzaken. Maar als ik dan nadenk over de problemen, komt vaak het besef dat deze komen door het feit dat we leven in een niet-autistische wereld. Bijvoorbeeld, sommige autisten hebben een probleem met felle lichten. Deze doen fysiek pijn aan hun ogen en ze moeten een zonnebril dragen om deze lichten te kunnen verdragen. Waar veel mensen dan de schuld geven aan autisme als de boosdoener, vind ik dat onterecht! Het probleem is niet dat je autisme zorgt dat je de lichten niet kunt verdragen, het probleem is dat de lichten zijn gemaakt door mensen die autisme niet kennen of begrijpen. De meerderheid van de mensen kunnen die lichten namelijk prima verdragen.

Als een autist dezelfde lichten had mogen ontwerpen, waren ze waarschijnlijk een stuk minder fel geweest. Als autisten de wereld hadden ontworpen, waren veel problemen waar autisten tegen aanlopen er niet geweest. Maar de wereld is niet ontworpen door autisten. Dat is een feit waar ik als autist mee moet leren leven.

Langzaam aan zien we in de wereld meer en meer ontwikkeling om de verschillen tussen de mensen te accepteren. Als we kijken naar aanpassingen die we tegenwoordig heel normaal vinden, die gedaan zijn voor de mensen die anders zijn dan de “normale” mensen, hoop ik dat we dit ook kunnen doen voor autisten. Wat we nu bijvoorbeeld heel normaal vinden is het tikken van stoplichten bij oversteekplaatsen. Deze aanpassing is gedaan voor blinde mensen. Net zoals de geribbelde tegels op een voetpad. We denken er tegenwoordig niet meer over na dat deze aanpassingen bestaan. We zien mensen met minder zicht ook niet als “minder”. Mijn hoop is dat de maatschappij autisme ooit hetzelfde behandeld als dat.

Accepteer een ander, begin bij jezelf

Om de mensen om je heen je te laten accepteren om wie je bent, moet je jezelf eerst accepteren. Als je jezelf niet accepteert, hoe kun je dan ooit van een ander verwachten dat ze je accepteren? Autisme is een onderdeel van jezelf waar je altijd al mee leeft. Als je er tegen vecht, vecht je dus eigenlijk tegen jezelf. Als je voor problemen steeds de schuld legt bij autisme, leg je dus de schuld bij jezelf.

Toen ik me besefte dat autisme niet het probleem is, maar de manier waarop de wereld omgaat met autisme, begon ik me ook af te vragen waarom dat was. Al snel besefte ik me dat ik mensen niet begreep, maar dat zij mij ook niet begrepen. Toen ik mijn autisme voor mezelf begon te accepteren, accepteerde ik ook dat neurotypische mensen sommige dingen van mij nooit konden begrijpen. Tenzij ik de verschillen uitleg, als ze willen luisteren. Ook ontdekte ik meer en meer stemmen online van andere autisten die druk bezig zijn om mensen te vertellen over de verschillen. En volgens mij kunnen we daarmee de mensen om ons heen ons beter laten begrijpen.

Maar het begint bij jezelf. Door jezelf te accepteren, inclusief autisme als onderdeel van jezelf, kun je groeien. Door je eigenaardigheden te omarmen en je problemen te confronteren, groei je. Ik zeg niet dat het eenvoudig is voor iedereen, of dat mensen je ineens accepteren als je jezelf accepteert, maar volgens mij maakt het je leven een stuk beter.